آرشيو اخبار

  استاد رضا شفیعیان استاد سنتور کنسرواتوار تهران :بنده در سال ۱۳۵۵ شمسی با معرفی استاد علی تجویدی که با پدرم آشنایی داشت به خدمت استاد بزرگ موسیقی ایران "ابوالحسن صبا" رسیدم که متاسفانه به علت کسالت، مسأله تدریس برایشان مشکل بود. اما از من پرسیدند که قبلاً به چه ترتیب تعلیم دیده ای؟ و چون جواب دادم که نزد یکی از مدرسین مطالبی آموخته ام (لازم به توضیح است که طبق نظر مدرس قبلی ام خرک اول سنتور، نت "دو" محسوب می شد و من مطالبی را با آن پایه و اصل فرا گرفته بودم؛ در حالی که نت نگاری ردیف های استاد صبا بر مبنای نت "می" برای خرک اول تنظیم شده است.) بخاطر دارم که استاد پس از شنیدن جوابم فرمود: حالا با این روش غلط که پیش رفته اید چگونه باید کار شما را اصلاح کرد؟ اما بلافاصله خود، راه چاره را نشان داد و به کلاس استاد پایور که طبق نظر ایشان از بهترین شاگردانش بود راهنمائیم کردند که محل آن "هنرستان آزاد موسیقی ملی" واقع در خیابان سزاوار نزدیک دانشگاه تهران بود.

  کلاسی برخلاف کلاس های دیگر، که لااقل اینجانب تا آن هنگام ندیده و یا وصفش را نشنیده بودم زیرا نحوه تدریس، برپایه و اساس علمی و تکنیک مورد نظر ایشان بود و آنچه را که در جلسه ای درس می دادند دقیقاً مدنظر قرار داده و در جلسه بعد بدون هیچگونه کم و کاستی از هنرجو، خواهان اجرا می شدند و یکی از خصوصیات بارز استاد این بود که به هیچ وجه اغماض و گذشتی در کارشان نبود و هنرجویان تا درسی را شسته و رفته جواب نمی دادند نه تنها از درس جدید خبری نبود که هیچ(!) بلکه گاهی مورد عتاب و خطاب نیز قرار می گرفتند.
نکته ای به نظرم آمد و آن این که، بسیاری از علاقمندان، به محضر اساتید سازهای مختلف اعم از سنتور یا سازهای دیگر راه پیدا می کنند ولی بعضی حتی با داشتن استعداد، سعی و کوشش لازم را در تمرین ها انجام نمی دهند و از این جهت موجبات عدم موفقیت خود و نارضایتی استادشان را فراهم می آورند. یکی از خاطرات شیرین زندگی من که به خاطرم مانده این مطلب است که از همان اوان حضور در کلاس، نهایت جدیت را در فراگیری و اجرای دروس به خرج می دادم که اگر حمل بر خودستایی نشود در مدت زمان کوتاهی از دیگر شاگردان پیشی گرفته و مورد عنایت و لطف استاد قرار گرفتم و بخاطر دارم که در یکی از جلسات درسی، شادروان "حسین صبا" از اساتید سنتور هنرستان موسیقی ملی حضور داشتند.

استاد پایور رو به ایشان نموده و گفتند، شفیعیان از شاگردان خوب کلاس من است، به اجرای او توجه کنید که پس از اجرا مورد تشویق آن شادروان قرار گرفتم. در این جا خاطره خوب و فراموش نشدنی دیگری را هم ذکر کنم و آن اینکه، در یکی از جلسات درس به من فرمودند: "نور علی خان برومند" از اساتید مسلم ردیف موسیقی ایرانی به خاطر علاقه اش به آموزش و حفظ آن مایل است که با هنرجویان مستعد آشنا شده و احیاناً مورد راهنمایی شان قرار دهد. با توجه به این که آقای حسین ملک (استاد سنتور) چند تن از شاگردان خود را معرفی نموده، من نیز طبق صحبت قبلی با ایشان می خواهم شما را معرفی کنم تا از نزدیک به وضع شاگردان من نیز آشنا شوند.


من هم به مصداق "از تو به یک اشاره از ما به سر دویدن"، بی درنگ پذیرفته و عصر یکی از روزهای هفته همراه با استاد پایور به منزل شادروان برومند که در خیابان "امیریه" بود رفتیم. خانه ای بود پر از گل و گیاهو سبزه و با صفا، با سابقه ای طولانی در پذیرائی اساتید برجسته موسیقی و بنده هم به عنوان هنرجویی که تازه پا به عرصه هنر گذاشته بود. اما با خیال پیوستن به این جمع در آینده، با عبور از صحن حیاط به اتفاق استاد وارد اتاقی شدیم که با سازهای مختلف مانند: سنتور، تار، کمانچه، نی، تنبک و ... آراسته شده بود و بعدها فهمیدم هر کدام از آن سازها کار دست اساتید سازنده بزرگی چون: مارکار، یحیی و ... است که در قفسه ای شیشه ای به طرز دلپذری نگهداری می شد و کاملاً پیدا بود که این یک اطاق معمولی نبوده و بلکه باید اطاق مخصوص موسیقی باشد، که با توضیحات شادروان نور علی خان حدسم به اثبات رسید.

ضمن اینکه فکرم متوجه داستانی بود که حتماً خوانندگان هم شنیده یا خوانده اند و آن یکی از اطاق های کاخ عالی قاپو است که در زمان شاه عباس صفوی توسط مهندسین و معماران برجسته آن زمان طوری ساخته شده بود که صدای ساز یا آواز رامشگران دارای پژواک شود. و من با دیدن اتاق مذکور و تصور اینکه چه اساتید منحصر به فرد و طراز اولی در آن مکان نواخته یا خوانده اند، پیش خود گفتم که: ای کاش این مکان دارای همچنان سیستمی بود تا اهل ذوق و هنر که بدانجا وارد می شدند با شنیدن نغمات دلکش روح پرور اساتید گذشته، حظ و لذت وافی روحی می بردند.
به هر تقدیر پس از معرفی و سلام و احوال پرسی و تعارفات معمول، صحبت از ساز و نوازندگی به میان آمد و جناب برومند فرمودند: تا حالا هر چه گفته شد تئوری قضیه بود حال موقع عمل است و "بیار آنچه داری ز مردی و زور". به خاطر دارم سنتوری خوش صدا در اختیارم گذاشتند که اگر اشتباه نکنم ساخته "مارکار" از سازندگان خوب آلات موسیقی بود که ابتدا استاد پایور دستی بر سر و روی ساز کشیده و کوک آن را تنظیم کردند و من قطعاتی را در مایه "افشاری" آماده نموده بودم، نواختم. در پایان از اجرای من تعریف نموده و به جناب پایور گفتند: با توجه به مدت زمانی که تعلیم دیده، خوب پیشرفت کرده است.
توصیه هایی هم نمودند از جمله این که ادای مطالب و ملودی ها چه در آواز و چه در ضربی ها بایستی پیوستگی و انسجام داشته باشد، مانند سخن گفتن که گوینده باید فن سخنوری را بداند و رعایت کند. دیگر این که استاد معتقد بودند که سنتور باید با مضراب بدون نمد نواخته شود و اشاره می کردند که "حبیب سماعی" هیچ گاه با مضراب نمددار نمی نواخت و با آنکه در هر اجرایش بیش از نیم ساعت ساز می زد، شنونده نه تنها از شنیدن خسته نمی شد بلکه باز هم میل شنیدن داشت. البته موضوع مضراب دارای نمد یا بدون آن، هنوز هم مورد بحث موافقان و مخالفان است و بد نیست بنده هم نظر خود را در این باره ذکر کنم که بی ارتباط با استاد پایور هم نیست.




ادامه دارد...